ԱՐԱՔՍԻ ԱՐՏԱՍՈՒՆՔԸ

Մայր Արաքսի ափերով
Քայլամոլոր գընում եմ,
Հին հին դարուց յիշատակ
Ալեաց մէջը պըտրում եմ:

Բայց նոքա միշտ յեղյեղուկ
Պըղտոր ջրով եզերքին
Դարիւ-դարիւ խփելով
Փախչում էին լալագին:

-Արա՛քս, ինչո՞ւ ձկանց հետ
Պար չես բռնում մանկական,
Դու դեռ ծովը չի հասած
Սըգաւոր ես ինձ նըման:

Ինչո՞ւ արցունք ցայտում են
Քու սէգ, հըպարտ աչերից,
Ինչո՞ւ արագ փախչում ես
Այդ հարազատ ափերից:

Մի՛ պըղտորիլ յատակըդ,
Հանդարտ հոսէ խայտալով,
Մանկութիւնը քու կարճ է,
Շուտ կը հասնիս դէպի ծով:

Վարդի թըփեր թո՛ղ բըսնին
Քու հիւրընկալ ափի մօտ,
Սոխակները նոցա մէջ
Երգեն մինչեւ առաւօտ:

Մշտադալար ուռիներ
Սառ ծոցի մէջ քու ջըրին,
Ճկուն ոստըն ու տերեւ
Թող թաց անեն տապ օրին:

Ափերիդ մօտ երգելու
Հովիւք թող գան համարձակ,
Գառն ու ուլը քու վըճիտ
Ջուրը մըտնին միշտ արձակ:-

Մէջքը ուռցուց Արաքսը,
Փրփուր հանեց իր տակից,
Ամպի նըման գոռալով
Էսպէս խօսեց յատակից.

-«Խիզա՛խ, անմի՛տ պատանի,
Նիրհըս ինչո՞ւ դարեւոր
Վրդովում ես, նորոգում
Իմ ցաւերը բիւրաւոր:

Սիրելիի մահից յետ
Ե՞րբ ես տեսել, որ այրին
Ոտքից գըլուխ պըճնուի
Իր զարդերով թանկագին:

Որի՞ համար զարդարուիմ,
Որի՞ աչքը հրապուրեմ,
Շատերն ինձ են ատելի,
Շատերին ես օտար եմ...

Իմ ազգակից գիժ Քուռը,
Թէեւ այրի ինձ նման,
Ստրկօրէն կրում է
Գայթակղիչի կուռ շղթան:

Բայց նա ինձ չէ օրինակ,
Ես հայ, հայիս կը ճանչնամ,
Օտար փեսայ չուզելով,
Ես միշտ այրի կը մնամ:

Կար ժամանակ, որ ես էլ՝
Շըքեղազարդ հարսի պէս
Հազար ու բիւր պըչրանքով,
Փախչում էի ափերէս:

Յատակս պարզ ու վճիտ,
Կոհակներըս ոլորուն,
Լուսաբերը մինչեւ այգ
Ջըրիս միջին էր լողում:

Ի՞նչըս մնաց էն օրից,
Ո՞ր ջըրամօտ գեղերըս,
Ո՞րը իմ շէն քաղաքից,
Ո՞ր բերկրալի տեղերս:

Տուրքը ջըրի ամէն օր
Իր սուրբ ծոցին Արարատ
Մայրախընամ ինձ սնունդ
Պարգեւում է լիառատ:

Բայց ես այն սուրբ ջըրերով
Սուրբ Ակոբի աղբիւրին,
Պիտի ցօղեմ արտորա՞յրքն
Իմ ատելի օտարին...

Մինչ իմ որդիք,- ո՞վ գիտէ-
Ծարաւ, նօթի անտերունչ
Օտար աշխարհ յածում են
Թոյլ ոտքերով կիսաշունչ...

Հեռո՛ւ, հեռո՛ւ քըշեցին
Բնիկ ազգըն իմ հայկեան,
Նորա տեղը ինձ տուին
Ազգ անկրօն, մոլեկան:

Դոցա՞ համար զարդարեմ
Իմ հիւրընկալ ափերը,
Եւ կամ դոցա՞ հրապուրեմ
Ճըպռոտ, պըլշած աչերը:

Քանի որ իմ զաւակունք
Այսպէս կու մընան պանդուխտ,-
Ինձ միշտ սըգուոր կը տեսնէք,
Այս է անխաբ իմ սուրբ ուխտ...»

Էլ չի խօսեց Արաքսը,
Յորձանք տուեց ահագին,
Օղակ-օղակ օձի պէս
Առաջ սողաց մոլեգին:

Ռափայէլ  Պատկանեան