Δευτέρα 10 Σεπτεμβρίου 2012

ԱՐՏԱՍՈՎՈՐ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ



Ճարտարապետ Անդրանիկ Թագուորեանը հիմնարկից դուրս գալով ուղղուեց դէպի Երեւանի երկաթուղային կայարանը: Այդ օրը սպասում էին յատուկ գնացքի, որ պիտի բերէր հայրենադարձ Հայերի առաջին կարաւանը: Հանրակառքերը լեփ-լեցուն էին երիտասարդներով եւ ծերերով, երախաներով ու կանանցով: Քաղաքը ցնծութեան մէջ էր:

Դեռ երկու ժամ կար մինչեւ գնացքի ժամանելը, բայց ամէն ոք ցանկանում էր շատ շուտ հասնել կայարան՝ օրուայ դէպքերից ոչինչ չկորցնելու, տեսնելու այն ամէնը, ինչ տեղի էր ունենալու:

Ճարտարապետը որոշեց ոտքով գնալ կայարան՝ անձնատուր անցեալի յուշերին, որոնք նրա հոգու մէջ յարութիւն էին առնում տարագիր Հայերի Հայրենիք վերադարձի օրը:

Հազար ինը հարիւր տասնհինգ թուականն էր: Բարբարոս թշնամին քշում էր հայ բազմութիւններին դէպի մահ: Խոր մի կիրճում կարծես յանկարծ գետնի տակից յայտնուեցին մինչեւ ատամները զինուած ասկեարներ եւ սկսեցին կրակել իրենց վրայ: Առաջին գնդակներից խոցուելով ընկաւ նրա հայրը, ընկան նաեւ միւսները, եւ երախան իրեն նետեց հօր դիակի վրայ: Կրակոցները դեռ շարունակւում էին, եւ այնուհետեւ ամէն ինչ մթնեց նրա համար... Երբ նա ուշքի եկաւ, աստղաշատ գիշերը կախուած էր կիրճի վրայ: Յետոյ ինչ-որ մարդիկ եկան եւ դիակների միջից հանելով տարան իրեն: Երկար տարիներ նրան բաժին ընկաւ որբանոցային տխուր կեանքը: Ու երբ արդէն տասնհինգ տարեկան պատանի էր, միանալով առաջին կարաւաններից մէկին՝ եկաւ Հայաստան: Այնուհետեւ աշակերտական տարիները՝ միջնակարգ դպրոցում եւ ուսանողական տարիները՝ Փոլիտեխնիկ Ինստիտուտում, եւ վերջապէս՝ մասնագիտութիւն ունեցող մարդու ինքնուրոյն կեանք:

Ճարտարապետը քայլում էր ինքնամոռացութեան մէջ եւ նա չզգաց թէ ինչպէս հասաւ կայարանի հրապարակը: Ովքե՞ր էին եկողները. այնպիսի մարդիկ, ինչպիսին ինքն էր մի ժամանակ: Կարող էր այսօր վերադառնալ իր հայրն էլ, եթէ չընկնէր թշնամու գնդակից...

Կայարանը տօնական տետք էր ընդունել: Բազմութիւնը հեղեղել էր կառամատոյցն ու հրապարակը: Նուագում էր փողային նուագախումբը: Կառավարութեան անդամները ժողովրդի հետ միասին սպասում էին գնացքի ժամանելուն: Վերջապէս երեւաց գնացքը: Շոգեքարշը ուժեղ սուլեց:

Այդպիսի բացագանչութիւններ, այդպիսի ցնծագին ուրախութիւն, այդպիսի գրկախառնումներ մայրաքաղաքի կայարանը չէր տեսել: Շատերն արտասւում էին, ոմանք գտնում էին իրենց հարազատներին, ողջագուրւում, հեկեկում ուրախութեան արցունքներով: Ամպիոնի վրայ ջերմ ճառեր էին արտասանւում:

Եկուորներից մէկը բարձրացաւ ամպիոն, եւ նրա շրթունքներից դուրս թռան բանաստեղծի խօսքերը.

Տո՛ւր ինձ քու ձեռքդ, եղբայր-եմք մեք,
Որ մրրկաւ էինք զատուած...

Երեկոյեան, երբ ճարտարապետը հիմնարկից վերադարձաւ տուն, աստիճանների վրայ նրան ուրախ դիմաւորեց կինը.

-Մեզ մօտ է եկել շատ հաճելի մի ծերունի դերձակ՝ իր պառաւ կնոջ հետ...

Ներս մտան:

Ծերունին տեսնելով ճարտարապետին՝ մօտեցաւ եւ ձեռքը մեկնեց նրան.

- Ուրեմն դո՞ւք էք մեր տան տէրը:

- Ո՛չ, տունը կառուցել է պետութիւնը...

- Շատ շնորհակալ ենք, ձեզի քիչ մը նեղութիւն տուինք անշուշտ, ներողամիտ կը գտնուիք: Աղուոր մանչ մը ունիք, արդէն բարեկամացեր է հետս եւ ինծի պապիկ կ'ըսէ...

- Նա սիրում է ծերունիներին եւ նախանձում  այն երախաներին որոնք պապիկ ու տատիկ ունեն, ինքը չունի: Իսկ դուք երախաներ ու թոռներ չունէ՞ք,- հարցրեց ճարտարապետը:

Ծերունին մռայլուեց եւ թեթեւ հառաչեց.

-Ո՛չ, դժբախտաբար... Ունէի՛, բայց միայնակ ենք...- Եւ հարեւան սենեակից կանչեց կնոջը.- Թագուհի՛, Թագուհի՛, հոս եկուր, ծանօթացիր մեր նոր բարեկամին հետ:

Ներս եկաւ ծերունու կինը ու լուռ պարզեց իր ձեռքը ճարտարապետին:

- Ինչպէ՞ս էք, մայրր՛կ, ուրա՞խ էք որ եկել էք,- հարցրեց ճարտարապետը:

- Թող ձեզի արեւշատութիւն ըլլայ,- արտասանեց կինը,- ի՞նչպէս ուրախ չըլլանք, մեր սուրբ երկրին ենք եկեր...

Ծերունին շուռ եկաւ դէպի ճարտարապետի որդին.

- Քովս եկուր, մանչո՛ւկս, քեզի գեղեցիկ վերարկու մը պիտի կարեմ, օ՛, ինչպէս ծանր ես, եւ անունս ես գողցեր՝ Վարդանիկ, իմ անունս ալ Վարդան է:

Եւ դառնալով ճարտարապետի կնոջը՝ աւելացրեց.

- Տիկին Թագուորեան, ձեր մանչը ինծի տղաս կը յիշեցնէ, զոր ես կորսնցուցի երեսուն տարի առաջ, ան ալ խելացի աչքեր եւ շէկ մազեր ունէր...

- Այդպէս է եղել մեր ժողովրդի ճակատագիրը,- տխուր պատասխանեց ճարտարապետը,- ես ինքս էլ որբ եղել, թշնամիները հօրս սպաննեցին իմ աչքերի առաջ...

- Որտեղացի՞ էք, ընկեր Թագուորեան,- հարցրեց ծերունին:

- Կիլիկեայից. յիշում եմ, մեր գիւղի անունը Բերդակ էր: Հօրս անունը Վարդան էր, ազգանունը չեմ յիշում, այն ժամանակ վեց տարեկան էի, Թագուորեան՝ իմ բարերարի ազգանունն է, որը փրկել է ինձ սովից եւ որբանոց յանձնել:

- Իսկ ձեր անունն ի՞նչ է,- հարցրեց ծերունին:

- Անունս Անդրանիկ է:

Ծերունի դերձակը ամուր ծածկեց դէմքը եւ երկար մնաց այդ վիճակում: Շփոթուեցին ոչ միայն ճարտարապետն ու իր կինը, այլեւ փոքրիկ տղան, որն սկսեց անհանգիստ ու վախով նայել բոլորին:

Ծերունին իջեցրեց ձեռքերը, նրա դէմքն այրւում էր, յօնքերը վերեւ էին քաշուել, աչքերի բիբերը լայնացել:

- Խնդրեմ, ըսէ՛ք, ճի՞շդ է որ ձեր գիւղը Բերդակ կը կոչուէր, իսկ ձեր անունը Անդրանիկ է, ճի՞շդ է այդ բոլորը...

- Այո՛, ճիշդ է,- պատասխանեց ճարտարապետը, շփոթմունքից կարկամած:

Դերձակը ծեր արծուի պէս յարձակուեց ճարտարապետի վրայ.

-Զաւա՛կս, իմ կորսուած զաւակս...

Հետեւեալ օրը բերնէ-բերան էր անցնում ծերունու կեանքի պատմութիւնը: Խօսում էին այն մասին, թէ ինչպէս նա էլ որդու նման ողջ է մնացած եղել դիակների մէջ, բայց ծանր վիրաւոր վիճակում կարողացել է փախչել եւ փրկուել ստոյգ մահից...

Շուտով ծերունի Վարդան Չէօրէքճեանը աշխատանքի է տեղաւորւում կարի արհեստանոցում: Ամէն օր, երբ նա վերադառնում է տուն, նրան դիմաւորում է փոքրիկ Վարդանիկը եւ ուրախ ու զիլ ձայնով կանչում.

-Պապի՜կն եկաւ, պապի՜կը:



Հրաչեայ Քոչար

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου